دولت، مالیات و نفت

شاید بتوان خلاصه ت‌های اقتصاد مقاومتی را در یک جمله خلاصه کرد «رهایی کشور از پول نفت و وابستگی آن به مالیات برآمده از فعالیت‌های اقتصادی سالم». این جمله می‌تواند ما را در بودجه ریزی و ت‌گذاری کمک شایانی کند. از زمان کشف نخستین منابع نفتی در مسجد سلیمان توسط دارسی، تا کنون بودجه و درآمد کشور به پول نفت وابسته بوده است و زمانی که درآمدهای نفتی افزایش یافته، دولتمردان سرازپا نشناختند و زمانی هم قیمت آن کاهش یافت و یا تکانه‌هایی چون تحریم‌ها بر درآمد نفتی کشور سایه انداخت، برخود لرزیدند.
شاید در تمام طول این سال‌ها همگان می‌دانستند که باید وابستگی کشور به نفت را پایان داد و هرچه زودتر برای آن چاره‌ای کرد، اما هیچ‌وقت این انگاره درست ذهنی به مرحله عمل وارد نشد و مجلس و دولت نتوانست این اتفاق را ممکن کنند. بلاخره به زمانی رسیدیم که تحریم‌های نفتی به اوج خود رسید و کشور را از نظر درآمدی در مضیقه قرار داد و تلاشی بازهم نه چندان مناسب برای پایان دادن به وابستگی نفتی آغاز شد. در زمان تهیه بودجه سال ۹۸، دولتیان مدعی شدند که سهم نفت در بودجه ۲۷ درصد است و از عنوان رنگ باختن نفت در بودجه سخن به میان آمد. با این حال دولت وعده داد که پرداخت یارانه‌ها ادامه دارد. دولت مدعی شده است که که سهم نفت در بودجه با مالیات جایگزین شده است. اتفاقی که اگرچه خبر خوبی محسوب می‌شود اما نگرانی‌هایی نیز به دنبال دارد. نگرانی‌هایی از این دست که همچنان فرارهای مالیاتی در کشور سهمی بیش از بودجه عمرانی کشور دارند و با توجه به شرایط ویژه اقتصادی چه اتفاقی برای افرادی می‌افتد که یا نمی‌توانند و یا نمی‌خواهند از پرداخت مالیات فرار کند. به عبارت دیگر کسب و کارهای خُرد از جمله اصناف با مالیات چه در پیش رو دارند. واحدهای صنعتی کوچک باید برنامه ریزی برای محاسبه سود و درآمد خود داشته باشند تا از پس پرداخت مالیات برآیند. آیا در مجموع دولت موفق می‌شود که منابع جدید مالیاتی کشف کند و از فرارهای مالیاتی جلوگیری کند؟